TenneT vindt extra netcapaciteit voor grootverbruikers, mkb staat met lege handen

Netbeheerder TenneT maakte onlangs bekend dat het 9 gigawatt aan extra capaciteit op het hoogspanningsnet beschikbaar kan stellen tijdens momenten van lage netbelasting. Die ruimte is vooral bedoeld voor strategische sectoren als waterstofproductie, batterijopslag, grote industrieclusters en datacenters.

Hoewel dit technisch en beleidsmatig een belangrijke stap is, valt het enthousiasme bij veel ondernemersorganisaties toch tegen. De gevonden capaciteit, mogelijk dankzij tijdsduurgebonden contracten, geldt namelijk uitsluitend voor bedrijven die al zijn aangesloten op het hoogspanningsnet – een relatief kleine groep.

Van de 9,1 gigawatt aan restruimte die beschikbaar gaat het om 4 gigawatt ruimte op het hoogspanningsnet van 380.000 en 220.000 volt en 5,1 gigawatt op het hoogspanningsnet van 150.000 en 110.000 volt. De gevonden ruimte op de hoogspanningsnetten van 150.000 en 110.000 volt zijn per provincie of regio onderverdeeld.

Regionale knelpunten blijven bestaan Brancheorganisatie Netbeheer Nederland erkent de waarde van de vondst, maar plaatste na de bekendmaking van het nieuws door TenneT ook gelijk kanttekeningen. ‘De uitdagingen op het gehele stroomnet blijven helaas onveranderd groot’, stelt de organisatie. Vooral voor ondernemers die op het regionale net zitten – het overgrote deel van het mkb – verandert er weinig. Zij staan vaak al geruime tijd op wachtlijsten bij netbeheerders als Stedin, Liander en Enexis.

Sterker nog, zodra deze extra capaciteit van TenneT wordt benut, kan dit op termijn juist leiden tot extra druk op het onderliggende regionale net, waar de knelpunten het grootst zijn.

Oproep tot actie op middenspanningsnet In reactie op het nieuws van TenneT stelde Dutch Industrial Logistics Association (Dilas) voor dat er vergelijkbare oplossingen moeten komen voor het middenspanningsnet, waar veel bedrijven en bedrijventerreinen op aangesloten zijn. ‘Juist op dat niveau ontstaan de meeste knelpunten, terwijl daar ook veel waardevolle economische activiteit plaatsvindt.’ Volgens Dilas moet niet alleen uitbreiding van het net, maar vooral het slimmer benutten van bestaande infrastructuur centraal staan. ‘De TDTR-methode van TenneT laat volgens Dilas zien dat innovatieve oplossingen tegen netcongestie wel mogelijk zijn. Dan moet er wel ruimte zijn voor maatwerk en samenwerking'.

Distributiecentra: energiehubs van de toekomst Batterijen en andere vormen van energieopslag spelen een cruciale rol bij de inzet van het TDTR-mechanisme , verklaart Dilas. ‘Ze stellen gebruikers in staat om verbruik of levering in de tijd te verschuiven, en helpen zo om het net te balanceren. Daarnaast dragen ze bij aan een regionaal georiënteerde energiemarkt, waarin lokaal opgewekte energie ook lokaal wordt gebruikt. Daarmee maken we het net flexibeler en toekomstbestendiger.’ Een cruciale rol is hierin volgens de organisatie weggelegd voor grootschalige (logistieke) gebouwen. ‘Deze objecten kunnen uitgroeien tot decentrale energiehubs van de toekomst. Ze beschikken over grote, daken die uitermate geschikt zijn voor zonnepanelen, bieden voldoende ruimte voor batterijopslag en kunnen worden ingericht met laadpleinen voor elektrische logistiek of mobiliteit.’ De eerste voorbeelden bestaan al stelt Dilas: gebouwen die niet alleen hun eigen energie opwekken en opslaan, maar ook energie delen met de omgeving in lokale collectieven. ‘Dit zijn geen toekomstbeelden meer – het is techniek van vandaag die vraagt om netcapaciteit, contractvormen zoals TDTR, en beleidsmatige ruimte om op te schalen.’

MKB luidt de noodklok Ondertussen groeit de frustratie bij het mkb. Ondernemers zien hun toegang tot het energiesysteem afnemen en de energiekosten fors stijgen. Zij voelen zich ondervertegenwoordigd in het politieke debat en hebben daarom een petitie gelanceerd . ‘Het is vijf over twaalf voor veel mkb-bedrijven’, zegt Etienne Schiffelers initiatiefnemer van de petitie.

Het mkb moet volgens Schiffelers met lede ogen toezien hoe de recent gevonden capaciteit op het hoogspanningsnet met name ten goede komt aan met name de batterijopslag bedrijven. Voor hen verandert er niets: de wachttijden blijven, en de netcongestie op het laagspanningsnet op regionaal niveau dreigt juist verder toe te nemen zodra deze extra capaciteit daadwerkelijk benut wordt.

De petitie die het mkb heeft gestart, stelt dat de huidige oplossingen vooral grote partijen en batterijprojecten bevoordelen. Voor veel mkb’ers betekent dit geen verlichting, maar juist een nieuwe belemmering om te kunnen groeien of zelfs operationeel te blijven. Ze waarschuwen: 'De industrie heeft toegang, het mkb wordt buitengesloten.'

Geen heldere communicatie Volgens Schiffelers, die met zijn adviesbureau PDO projectmanagement gemeenten en provincies helpt bij de opzet van parkmanagement op bedrijventerreinen, is de oproep van het mkb aan minister Beljaars en TenneT duidelijk: schep duidelijkheid over de impact van de 9 gigawatt extra capaciteit, zorg voor lokaal maatwerk en biedt ook het mkb perspectief in de energietransitie. Verbeter daarnaast de communicatie door niet te suggereren dat bedrijven op de wachtlijst nu geholpen gaan worden en laat ruimte open voor lokale, slimme oplossingen.

‘De industrie heeft een sterke lobby in Den Haag, maar het mkb moet zelf de deuren sluiten’, aldus Schiffelers die zich vooral zegt te storen aan de wijze waarop TenneT en de overheid - bij monde van minister Hermans - dat de beschikbare 9 gigawatt naar de buitenwereld hebben gecommuniceerd deze week. ‘De suggestie werd van beide kanten gewekt dat ondernemers geholpen zouden, maar daar is geenszins sprake van.’

Op dit moment voert TenneT ook berekeningen uit voor de restruimte die de regionale netbeheerders kunnen inzetten via zogenaamde tijdsblokgebonden transportrechten, bijvoorbeeld voor de nachtelijke uren of weekenden. De resultaten hiervan worden voor de zomer verwacht. ‘In eerste instantie werd dit niet gecommuniceerd door TenneT. Daar kwam commentaar op en nadien is dit in de communicatie aangepast.’

Van de 9 gigawatt die beschikbaar komt, gaat volgens Schiffelers 98 procent naar de batterijleveranciers en de rest naar andere grootverbruikers. ‘Waar ik voor vrees en dat was ook een jaar geleden het geval in het FGU (Flevoland, Gelderland en Utrecht, red.) dat de laag- en middenspanningsnet overvol raakte doordat de stroom afkomstig van windmolens van TenneT op zee bestemd voor Duitsland, ervoor zorgde dat het laag- en middenspanningsnet in dit gebied overbelast raakte.'

Twijfels handelingsperspectief TenneT zegt nu dat de ruimte op het net ‘volatiel’ is. Schiffelers betwijfelt of dit gaat werken. ‘Dat volatiele wil TenneT met behulp van batterijen eraf halen, waardoor de beschikbare ruimte op het stroomnet beter kan worden gespreid in blokken. Op het moment dat die er zijn, kan de regionale netbeheerder tegen mkb’ers zeggen in dit specifieke blok komt ruimte vrij voor jullie op het net.’

'In de basis zou het dus kunnen zijn dat de oplossing die er nu ligt, een bijdrage kan leveren aan de congestie op het midden- en laagspanningsnet. Voor het mkb was het duidelijker geweest als TenneT had gecommuniceerd: we gaan met batterijen aan de slag op ons netwerk, zodat we flexibiliteit creëren om toch het midden- en laagspanningsnet ruimte te kunnen geven. Ik betwijfel alleen - en dat heeft het recente verleden ook uitgewezen - of deze oplossing daadwerkelijk handelingsperspectief oplevert voor ondernemers en de wachtlijsten gaat oplossen.'

TenneT vindt extra netcapaciteit voor grootverbruikers, mkb staat met lege handen

Innovatie

Innovatie Toegevoegde waarde: naar duurzame transitie met virtuele regio ‘Middelstad'

Innovatie Defensie groeit in de regio: dit zijn de koppelkansen

Innovatie Nieuwe industrie: hebben we daar de ruimte voor?

Innovatie Maatschappelijke winst van e-hub ligt op het bedrijventerrein