In de kleinste provincie kunnen grootgebruikers sinds 15 november verplicht worden tijdens piekmomenten minder stroom af te nemen. Tegen een vergoeding weliswaar. ‘Als je wilt weten wat de rest van het land te wachten staat, kijk dan naar Utrecht’, aldus Christian Lorist van VNO-NCW Midden.
Volgens Roeland Tameling, directeur-bestuurder van ILW Parkmanagement Lage Weide, neemt de stroomvraag van bedrijven op Lage Weide – verreweg het grootste bedrijventerrein in de stad en de provincie Utrecht – de komende tien jaar met een zesvoud toe. ‘Negentig procent van het huidige stroomverbruik wordt nu al binnengehaald.'
‘Dat de netbeheerder de handrem erop zet is dus niet heel erg verrassend. (…) Wat niet fijn is, is dat we al jaren zagen aankomen dat de infra verouderd is en de toenemende vraag naar elektriciteit niet zou bijbenen. Ondertussen heeft diezelfde overheid op geen enkele manier tempo teruggenomen in de ambitie om de gebouwde omgeving aardgasvrij te maken’. Tameling noemt het diplomatiek ‘een beetje naïef.’
De poging van regionale netbeheerder Stedin en hoogspanningsnetbeheerder Tennet om onder 2700 grootverbruikers in de provincie Utrecht vrijwilligers te vinden om tijdens piekmomenten minder stroom af te nemen (bijvoorbeeld met werkonderbrekingen) is op niets uitgelopen.
‘Tuurlijk niet, we hadden het over naïef’, reageert Tameling. ‘Je hebt een bepaald contract en je verwacht dat je een tekort krijgt. En dan vraagt de beheerder wil je nu al beginnen met dat tekort in te boeken. Het antwoord laat zich raden.’
Codebesluit
Stedin en TenneT leunen op het recente ‘Codebesluit verplichting aanbieden congestiemanagementdiensten’ van de Autoriteit Consument & Markt (ACM). In het codebesluit staan de regels omschrijven waaronder – wat eufemistisch beschreven – grootverbruikers een aanbod gedaan kan worden om hun aansluiting tijdens piekmomenten minder te gebruiken.
‘Wat is belangrijker: dat we met z’n allen een uurtje later wassen, of de continuïteit van het bedrijfsleven?’
Hierdoor komt er tijdens piekmomenten meer ruimte vrij op het elektriciteitsnet waardoor andere bedrijven sneller aangesloten kunnen worden. De netbeheerders hanteren een gefaseerde aanpak en begeleiden ruim 100 klanten bij deze verplichting. De eerste groep van? 22 klanten die zij per 15 november benaderden heeft een vermogen gelijk aan of groter dan 3 MW. Daarna volgt een groep klanten met een vermogen vanaf 2 MW en als laatste worden de klanten met een vermogen vanaf 1 MW aangeschreven.
Burgers niet ontzien
Christian Lorist, projectmanager bij VNO-NCW Midden: ‘Het kan zijn dat je een dag van tevoren hoort dat je een ploegendienst moet uitschakelen, omdat Stedin jouw capaciteit nodig heeft. Dat levert veel onzekerheid op.
Wat Lorist steekt is dat consumenten worden ontzien. ‘Wat is belangrijker: dat we met z’n allen een uurtje later wassen, of de continuïteit van het bedrijfsleven? De vergoeding dekt de schade wel, maar niet de indirecte schade doordat de continuïteit waarmee bedrijven kunnen leveren aan klanten ook in het gedrang komt. Dit doet pijn.’
‘En het is nog niet eens de zwaarste fase van congestiemanagement. Die gaat in als de biedingen die worden gedaan nog onvoldoende soelaas bieden. Dan behoudt de overheid zich het recht toe om biedingen op te leggen, tegen een lagere vergoeding.’
Lorist vindt dat ook consumenten op gezette tijden moeten inbinden. ‘Ik vind het abnormaal dat we 18 miljoen bewoners buiten schot laten en dat de welvaart die het bedrijfsleven genereert blijkbaar als vanzelfsprekend wordt gezien. Die welvaart komt vanzelf in het gedrang als bedrijven niet meer kunnen draaien.’
Hij roept de provincie en netbeheerders op energiecoöperaties van burgers en bedrijven maximaal te faciliteren.
Use it, or loose it
De netbeheerders zeggen ondertussen hard te werken aan de uitbreiding van het elektriciteitsnet, maar dit duurt lang. Hierdoor loopt het tekort aan capaciteit op het elektriciteitsnet in Utrecht naar verwachting op tot 250 megawatt (MW).
Om overbelasting van het net te voorkomen werken de netbeheerders met de verschillende overheden aan maatregelen om de belasting van het stroomnet met 250 megawatt (MW) terug te brengen.
Naast de verplichting voor bedrijven om flexibel vermogen aan te bieden, mogen netbeheerders niet gebruikte transportrechten afnemen conform het Codebesluit GOTORK (gebruik op tijd of raak het kwijt). Tameling ziet dat bedrijven hun gebruik juist vergroten, uit angst te kunnen worden gekort.
Andere perverse prikkels die hij waarneemt: transportbedrijven op Lage Weide die vanwege de zero emissie-zones in de binnenstad elektrische busjes moeten aanschaffen en dieselaggregaten laten aanrukken om de accu’s op te laden.
Zelf doen
Het net zal de toenemende vraag niet bijbenen. Tameling: ‘De enige duurzame oplossing voor de langere termijn is dat we besparen, zelf energie opwekken en we via buffers en afstemming in gebruik pieken en dalen in de lokale energiebehoefte uitvlakken en daarmee het net balanceren.’
Onlangs is Energie-hub Lage Weide van de Energie Management Coöperatie Utrecht (EMCU) officieel van start gegaan. Het is een samenwerking van vijf bedrijven – C. van Heezik Vrieslogistiek, De Stiho Groep, Platra, IJsselfoort en Picnic – die een GTO (groepstransport-overeenkomst) met netbeheerder Stedin hebben afgesloten. De kern van de E-hub is de vrieshal van Van Heezik (foto) die als centrale buffer fungeert.
Nieuwe kaders
Op bedrijventerrein Hessenpoort in Zwolle is sinds vorig jaar een aantal ondernemers aangesloten bij een zogenaamde ‘congestion service provider’. De met de netbeheerder Enexis gecontracteerde capaciteit voor teruglevering, waar tot voor kort het grootste knelpunt zat, delen zij onderling vertelt parkmanager Ilse Sijtsema.
Ondertussen wordt hard gewerkt binnen de Energiecoöperatie Hessenpoort. Via een handelsplatform moet lokaal opgewekte energie makkelijker kunnen worden uitgewisseld.
Wat lokale oplossingen gemeen hebben is dat ze nu nog vaak leunen op een pilot-status. Bedrijven mogen formeel geen energie aan elkaar leveren, behalve via een GDS achter de meter.
Je mag niet én een aansluiting bij de netbeheerder hebben én energie uitwisselen met je buren. ‘Je mag geen lus maken achter de meter. Bedrijven koppelen aan elkaar kan, maar enkel met een 'galvanische scheiding’, vertelt Sijtsema.
‘Met enkel het efficiënt verdelen van capaciteit vóór de meter ben je er nog niet. En er is meer mogelijk dan we nu denken.’ Nieuwe regelgeving is hard nodig.
Samen met provincie, gemeenten, klanten en andere stakeholders werken de netbeheerders aan meer flexibele oplossingen, waaronder net-efficiënte installaties bij bestaande bouw, netbewuste nieuwbouw en netbewust laden van elektrische voertuigen, schrijft Stedin in een persbericht.
Om af te sluiten met de opmerking dat de grote drukte op het stroomnet niet alleen in de provincie Utrecht speelt. ‘Als het nodig is, zullen dezelfde maatregelen om het elektriciteitsnet te ontlasten ook in de Flevopolder en Gelderland worden genomen.’
